venres, 14 de setembro de 2018

Petróglifos de Baños de Molgas, historia breve II







Dende a anterior publicación do (05/07/2017)   http://asherdanzasdotempo.blogspot.com/2017/07/petroglifos-de-banos-de-molgas-historia.html, seguiu aumentando a cifra de petróglifos no concello.
Retomando a numeración que fixemos a anterior vez, seguiría da seguinte forma, con unha
pequena aclaración.

Na posición 58 citáramos o Petróglifo da Laxe de Carrás e na posición
59 o Petróglifo da Laxe do Cervo,  aínda que estas dúas posibles
gravuras  actualmente permanecen desaparecidas, seguirémolas
tendo en conta en canto a numeración.
Queda dito, que non estando localizadas, sabemos da súa existencia e en
algún momento poden ser amosadas.

Desta xeira tocoulle a Benxamín ser o primeiro descubridor.


Benxamín Blanco


Como anteriormente, fixo a súa achega, amosándonos este extraordinario gravado.

        60 - Petróglifo do Martelo

Atopouno nas proximidades de Guamil e Meamán, situado na zona coñecida como o Martelo.
En penedo de uns 8m de longo, 5,5m de ancho e 1,70m de altura, no que se atopan varios tipos de gravuras inéditas ata o de agora.


O Martelo (detalle figura central)



Pola súa superficie podemos ver mais de 30 coviñas de tamaño medio, a maioría entre 4cm e 6cm de diámetro, algunhas de elas unidas con canles.
Na parte mais elevada sitúanse o que en principio semellaban uns taboleiros de xogo, logo de un exame mais exhaustivo, esgotamos esa posibilidade. 


O Martelo (penedo)
Realmente o que se aprecia e un suco que marca un contorno alongado e pechado que polo lado norte está redondeado. Esta figura ten uns 90cm de longo por uns 40cm de ancho, o seu interior semella estar dividido en dúas ou tres zonas diferenciadas, tendo no interior varios sucos, uns en cruz e outros horizontais. Todos estes sucos, os do perfil exterior mais os do interior, están moi desgastados, polo que a súa interpretación non e doada.
Descoñecemos de que se trata, aínda que o que parece claro e que esta figura e posterior ós gravados das coviñas e sucos entre elas.

 http://patrimoniogalego.net/index.php/97709/2017/12/petroglifo-do-martelo/






Gavilanes67

Seguimos achando novos petroglifos que iremos amosando segundo foron aparecendo, en orden cronolóxico.

        61 - Petróglifo da Peneda 


A Peneda (detalle coviña)


Pequena peneda con superficie superior esférica, 
sobre a que se aprecian varias coviñas.
Estas son de un tamaño medio, aproximado de 
4cm de diámetro, algunha de elas aparece 
repicada.









A Peneda



A zona onde está localizada, coñécese como A Peneda, posiblemente en referencia a esta ou outras formacións rochosas, que poderían estar no interior das construcións próximas ou desaparecidas cando se fixeron estas. 

 http://patrimoniogalego.net/index.php/100617/2018/09/petroglifo-do-penedo/


        62 - Petróglifo Penedo da Margarida 



A Margarida (parte superior)


Gran bolo granítico de 4m de longo por 3m de ancho e unha altura de uns 2m, con gravuras na súa parte superior, así como algunha no lateral.

Posible lugar de culto que foi reaproveitado na idade media para marcar os lindes entre os concellos de Baños de Molgas e Xunqueira de Ambía. Actualmente non coincide xustamente cos limites, estando uns metros adentrado no terreo de Xunqueira. Ademais marcaría o punto común ás parroquias de Armariz (San Salvador  ) e a de Xunqueira de Ambía (Santa María a Real), as dúas no concello de Xunqueira de Ambía xunto á de Ponte Ambía (Santa María), esta do concello de Baños de Molgas.

A Margarida (bolo)

No Catastro de Ensenada aparece citado “y sigue subiendo al outeiro llamado do aforcado, y deeste al Penedo dela Margarida, y deaqui al Marco da Portela”
Na superficie superior do penedo conta con polo menos 60 coviñas, con uns diámetros que van dende os 4cm ós 7cm. Tamén se distinguen varios canles, dous de eles cruzados a 90º formando o que pode ser unha cruz, posiblemente non contemporánea do resto da gravura, que puido ser feita no medievo ou polo menos retocada para convertela en cruz de termo.
Unha das cazoletas mais grande fixérona aproveitando un saínte que ten a rocha polo lado de nacente.
Tanto polo lado sur como por poñente aparecen varias coviñas aliñadas, que baixan ata a altura do terreo.







63 - Petróglifo dos Piñeiros




Na zona de os Piñeiros, na parroquia de Presqueira (San Martiño), en lameira de escasa pendente, atopamos na súa parte alta un grupo de pedras, nas que vemos varias cazoletas dun tamaño considerable.
Están orientadas de nacente a poñente, as tres maiores teñen un tamaño entre 8cm e 11cm de diámetro. Aprécianse polo menos outras dúas de menor tamaño.


Faría falta unha limpeza das penedas para comprobar o tamaño e cantidade de gravuras.









 64 - Petróglifo Bouza da Pena I

Na parroquia de Poedo (Santa María), en penedo próximo o pobo e con unhas medidas de 10m de longo por 7 de ancho e 2m de alto, sitúanse varios motivos gravados maiormente na superficie superior.
Bouza da Pena I(sup. superior)

Trátase de preto de un cento de coviñas espalladas pola superficie da peneda. En algunha zona entre o lado sur e poñente, baixan varias cazoletas pola superficie lateral ata chegar a altura do terreo.
Estas coviñas teñen unhas medidas de entre 3 e 6cm de diámetro e unha fondura de 1 a 3cm. Varias de estas cazoletas están unidas con sucos de entre 2 e 3cm de ancho por 1,5 aproximadamente de fondos. Tamén se distingue unha figura feita con varios sucos, sen mediar coviña algunha.



Bouza da Pena I



A figura que mais nos chama a atención e a formada por un circulo de uns 10cm de diámetro que no seu interior ten unha de estas pequenas pías, da que sae unha canle de uns 30cm en dirección a poñente.

Atópase na chamada Bouza da Pena, topónimo en clara alusión a esta pedra, aínda que a zona ten outras penedas con gravuras, non sendo tan espectaculares como esta.



http://patrimoniogalego.net/index.php/99256/2018/03/petroglifo-bouza-da-pena-i/




        65 - Petróglifo Bouza da Pena II


Bouza da Pena II (coviñas e sucos)


Trátase de unha longa peneda que no seu lado sur, que dispón dunha zona próxima xa a altura do terreo, na que aparecen as gravuras.
Estas están formadas por varias cazoletas, unhas 20, a metade aproximadamente nun tamaño de 2,5 a 3cm de diámetro e o resto con un diámetro de 5 a 6cm.
Entre estas caviñas adivíñase algún suco que une varias de elas.





Bouza da Pena II




Atópase na chamada Bouza da Pena, topónimo en clara alusión a unha pedra próxima a esta, con unhas gravuras mais “grandiosas” , a (Bouza da Pena I).

Unha limpeza do penedo poderíanos amosar parte do gravado oculto polo musgo e broza que cubre o granito.







        66 - Petróglifo Bouza da Pena III


Bouza da Pena III (coviñas)



Peneda semi-enterrada, que na súa parte visible, distínguense varias coviñas, unha ducia. Estas cazoletas teñen un tamaño entre 3 e 6cm de diámetro, algunha de elas con moi pouca profundidade.









Bouza da Pena III



Atópase na chamada Bouza da Pena, topónimo en clara alusión a unha pedra próxima a esta, con unhas gravuras mais “grandiosas”

Unha limpeza do penedo poderíanos amosar parte do gravado oculto pola terra pedras e broza que cubre o granito.







        67- Petróglifo Bouza da Pena IV


Bouza da Pena IV (coviñas)

Bolo granítico alongado, no que se localizan máis de unha ducia de coviñas, na súa parte superior. Estas coviñas, de tamaño variado entre 3 e 8cm de diámetro atópanse agrupadas en dúas zonas.

Polo lado sur e poñente, este penedo ten unha parte plana onde xa se mete no terreo, por esta zona divisase algunha coviña máis, espallada. En algunha de elas intúese un circulo arredor, pero moi desgastado.



Bouza da Pena I



Unha limpeza do penedo poderíanos amosar parte do gravado oculto polo musgo e broza que cubre o granito.

Atópase na chamada Bouza da Pena, topónimo en clara alusión a unha pedra próxima a esta, con unhas gravuras mais “grandiosas”, a (Bouza da Pena I).






68- Petróglifo do Portiño
O Portiño


Peneda de uns 4,5m de longo por 2,5 de ancho con pouca altura, con superficie superior aplanada, na que aparecen dúas pías naturais acompañada de varias coviñas artificiais.
Estas coviñas, unhas oito, teñen un diámetro de entre 3 e 5cm de diámetro e unha fondura de entre 1 e 2cm








O Portiño


O desgaste da pedra impide ver con claridade as cazoletas espalladas pola superficie da peneda.
Atopámola na zona do Portiño, parroquia de Poedo (Santa María), próxima ó regueiro do lugar.








69- Petróglifo da Seixosa


A Seixosa (coviña)

Outra gravura da parroquia de Poedo (Santa María)

Pequeno afloramento granítico, no que destaca un pequeno saínte alongado e aparentemente exento, en posición horizontal, no que se localizan as gravuras.







A Seixosa


Estas gravuras están formadas por 9 coviñas que oscilan entre os 3cm e os 5cm de diámetro, ten outra cazoleta de maior diámetro, que podería ter orixe natural.
Localízanse espalladas pola superficie superior da peneda.


A poucos metros, descorre un pequeno regueiro, demostrándose outra vez mais que esta situación e unha das condicións e axudaba  para que os nosos antigos fixeran estes símbolos na pedra.





70- Petróglifo na laxe do canastro


Coviña na Laxe do Canastro
Ata non fai moitos anos, comezos do século XXI, situábase un canastro dentro da aldea de Poedo, empoleirado nun penedo existente en cruce de camiños.

Para a colocación de este canastro, foron necesarias obras de cantearía para o seu asentamento, rebaixando o granito onde coincidían as bases dos pés. A esta operación debese sumar os continuos rebaixes para favorecer o paso dos carros por todo o perfil exterior. Estas operacións fixeron que se estragaran probablemente en gran parte as gravuras existentes sobre esta rocha.


Laxe do Canastro



Na actualidade mantéñense unhas catro coviñas dispersas pola súa superficie superior, son cazoletas ben definidas con uns 4 ou 5cm de diámetro e unha fondura superior a 2cm.








Canastro sobre a rocha (Foto web)


71- Petróglifo de Canceliñas
Pequeno afloramento granítico no que destacan dous tipos de gravuras, na parte alta varias coviñas repartidas maiormente en dúas zonas, e unha especie de estrías verticais feitas nunha especie de espolón que sae do grupo granítico en dirección a nacente.

Canceliñas (detalle sucos)

As coviñas teñen unhas dimensión aproximadas entre 4 e 6cm de diámetro.
As estrías verticais, están feitas con sucos de uns 3cm de ancho e 2cm de fondo, como medidas medias, sendo maiores na cresta superior onde teñen algún de estes sucos uns 5cm de ancho. Estes canles teñen unha separación de entre 15 e 20cm, decrecendo esa medida cando se aproximan a zona onde o granito tamén decrece e desaparece no terreo.


Canceliñas

Estes sucos ascenden pola cresta de esta parte da pedra e baixan pola outra beira, pasando desde o terreo na parte sur ata o terreo na parte norte.

Este afloramento coincide con un dos vértices da liña divisoria entre os concellos de Baños de Molgas e Xunqueira de Ambía.





          72 - Petróglifo da Cabadiña




Cabadiña (detalle coviñas con sucos)

Pequeno afloramento granítico no que destacan dous tipos de gravuras, na parte alta varias coviñas repartidas maiormente en dúas zonas, e unha especie de estrías verticais feitas nunha especie de espolón que sae do grupo granítico en dirección a nacente.

As coviñas teñen unhas dimensión aproximadas entre 4 e 6cm de diámetro.






Cabadiña

As estrías verticais, están feitas con sucos de uns 3cm de ancho e 2cm de fondo, como medidas medias, sendo maiores na cresta superior onde teñen algún de estes sucos uns 5cm de ancho. Estes canles teñen unha separación de entre 15 e 20cm, decrecendo esa medida cando se aproximan a zona onde o granito tamén decrece e desaparece no terreo.
Estes sucos ascenden pola cresta de esta parte da pedra e baixan pola outra beira, pasando desde o terreo na parte sur ata o terreo na parte norte.


Este afloramento coincide con un dos vértices da liña divisoria entre os concellos de Baños de Molgas e Xunqueira de Ambía.



          73- Petróglifo de Peixón
Peixón (detalle coviñas)


Preto da cima do outeiro de Peixón, e tamén a escasos 2m da cruz de Peixón, localízase esta gravura.
Sobre a superficie superior de unha peneda, sitúanse algo mais de unha ducia de coviñas con unhas medidas medias de entre 3cm e 4cm de diámetro.
A base granítica onde se atopa, está protexida do norte por unha rocha mais alta, a modo de abrigo.





Peixón

No Catastro de Ensenada, no marxeo do Couto de Poedo, aparece unha referencia a este outeiro e á cruz en cuestión, sendo así:
“y de allí sigue al Peñasco que se dice da Corga de Apeixón y de este a otro Peñasco que se llama da Cavadiña Longa en los cuales ay Cruces que demuestra ser señal de demarcación ......”

Con isto confirmamos que se atopa na liña divisoria dos concellos de Xunqueira de Ambía e Baños de Molgas e á súa vez das parroquias de Bobadela a Pinta (Santa Mariña), Sobradelo (San Román) e Poedo (Santa María).







74- Petróglifo do Agro

O Agro (detalle coviñas naviformes)

Peneda con orientación cara o nacente, con unhas medidas de 6m de longo por 3,5 de ancho e pouca altura sobre o terreo. Pola espiña central sitúanse unhas dúas ducias de coviñas, de moi distintos tamaños.

As mais pequenas teñen entre 2cm e 4cm de diámetro, as maiores teñen unha forma alongada (naviforme) de 20cm de longo por 9cm de ancho aproximadamente, con algún canle uníndoas. Parecen orientadas para poder traballar dende os dous lados do penedo, machucando algún froito ou cereal.




O Agro, vista xeral


Atopámolo situado sobre a liña que delimita os concellos de Baños de Molgas e Xunqueira de Ambía, así como as parroquias de Guamil (Santa María) e Sobradelo (San Román)












         75 - Petróglifo de Romeu


Romeu (detalle coviñas)



Gran afloramento no que se localizan dúas zonas con gravuras. Unha de estas zonas está formada por 3 coviñas de un diámetro aproximado de 6cm, tamén se aprecia un suco.








Romeu (detalle canle con coviña)



A outra zona,  esta formada por outras 3 coviñas e varios sucos estre elas, na intersección entre dous de estes canles, aparece outra coviña que non é de unha forma tan regular como as outras, pode que estea repicada.







Con estas achegas, deixamos ó noso concello Baños de Molgas, con 75 gravados, non moitos poden dicir tal.

Como sempre espero que sexa do voso interese, e sobre todo que chegue a aqueles que os deben coidar e por en valor.


Seguiremos informando..............Saúdos